სპეციალურ ტერმინთა ლექსიკონი - ა -

- ა -

აგნოზია agnosia – საგანთა, პირთა და მოვლენათა აღქმის უნარის ნაწილობრივი
ან სრული დაკარგვა თავის ტვინის ქერქის დაზიანების გამო. არჩევენ
სმენით, მხედველობით, ტაქტილურ და სხვა აგნოზიებს.

აგრაფია agraphia – წერის უნარის მოშლა ან სრული დაკარგვა. ხშირად
ერთვის მეტყველების მოშლას – აფაზიას. აღინიშნება თავის ტვინის ქერქის
შესაბამისი უბნის დაზიანების დროს.

ზედა და ქვედა საშარდე გზების ინფექციები

მწვავე პიელონეფრიტი
პიელონეფრიტი წარმოადგენს თირკმლის პარენქიმისა და მენჯ-ფიალათა სისტემის ინფექციურ ანთებას.

საშარდე გზების ინფექცია (სგი)

 საშარდე გზების ინფექცია (სგი)  არის უროთელიუმის ანთებითი რეაქცია ბაქტერიულ ინვაზიაზე, რომელსაც ჩვეულებრივ თან ახლავს ბაქტერიურია და პიურია. იგი ყველაზე ფართოდ გავრცელებული ბაქტერიული ინფექციაა ადამიანებში და წარმოადგენს ჯანმრთელობის დაცვის სერიოზულ პრობლემას არამარტო მის მიერ გამოწვეული ავადობის, გართულებების და სიკვდილიანობის გამო, არამედ სამკურნალო საშუალებათა სიძვირის გამოც. ინფექცია ყველაზე ხშირად აღმავალი გზით, ურეთრის გავლით ვრცელდება. ქალის ურეთრა გაცილებით მოკლეა მამაკაცისაზე, შესაბამისად იგი ინფექციისთვის უფრო ადვილად შეღწევადია. სწორედ ამით აიხსნება სგი-ს გაცილებით მაღალი სიხშირე ქალებში მამაკაცებთან შედარებით.

პროსტატის კეთილთვისებიანი ჰიპერპლაზია

ქსოვილის კეთილთვისებიან ჰიპერპლაზიას, რომელიც იწყება პროსტატის ტრანზიტორულ ზონიდან, ე.ი პროსტატის იმ ნაწილიდან რომელიც გარს ერწყმის შარდსადენის პროსტატულ ნაწილს, ეწოდება პროსტატის კეთილთვისებიანი ჰიპერპლაზია. (პკჰ) 

პროსტატის კიბო

პროსტატის კიბო ვითარდება უხშირესად 50 წელს გადაცილებულ მამაკაცებში. პროსტატის კიბო შედარებით ნელა მზარდი სიმსივნეა და ძალიან იშვიათად გვხვდება ახალგაზრდა ასაკში.

შარდსაწვეთის; შარდის ბუშტის; შარდსადენის; სათესლე ჯირკვლისა და ასოს ტრავმები

თირკმლის ტრავმა

თირკმლის ტრავმა შეიძლება იყოს:
1. ღია (ცეცხლნასროლი, ნაკვეთი) 
2. დახურული. 

დახურული ტრავმა -  უფრო ხშირად ვითარდება ძლიერი დამუხრუჭებისას (ავტოკატასტროფა, სიმაღლიდან ვარდნა), აგრეთვე ბავშვებში.
~ ოპერაციული ჩარევა ხდება დახურული ტრავმის შემთხვევათა 2%-ში. 

ღია ტრავმა - უხშირესად (>60%) კომბინირებულია. 
~ ქირურგიულ ჩარევას მოითხოვს შემთხვევათა 50%-ში.

უროდინამიკა

უროდინამიკური კვლევები ქვედა საშარდე  გზების ფუნქციური მდგომარეობის გამოვლენის საშუალებას იძლევა.

უროდინამიკური  კვლევებს  განეკუთვნება უროფლოუმეტრია,  
ავსებისა  და  მოშარდვის  ცისტომეტრია, 
ურეთრული  წნევის  პროფილი.

მათი  ჩატარების  ჩვენებაა:
ინფრავეზიკალური  ობსტრუქცია,  შარდის შეუკავებლობა და ნეიროგენული გენეზის მოშარდვის დისფუნქცია.

უროლოგიურ დავადებათა დიაგნოსტიკა: ანამნეზი; ფიზიკური გამოკვლევა; ინსპექცია; პალპაცია; პერკუსია; აუსკულტაცია

უროლოგიურ დავადებათა დიაგნოსტიკისათვის დიდი მნიშვნელობა ენიჭება ანამნეზის სრულყოფილ შეკრებას  და  პაციენტის  ფიზიკურ  კვლევის  მონაცემებს.

გენიტალური სიმპტომები; ეაკულაციის დარღვევები; ერექციის დარღვევები; სპერმატოგენეზის ცვლილებები; ურეთრორაგია

 ეაკულაციის და ერექციის დარღვევები 

ეაკულაციის დარღვევები. ეაკულატის არარსებობის  ან   რეტროგრადული ეაკულაციის (ეაკულატის  გადასვლა შარდის  ბუშტში) მიზეზებია: 
1. ანდროგენების დეფიციტი; 
2. სიმპატიკური დენერვაცია;
3. ფარმაკოლოგიური აგენტები;
4. შარდის  ბუშტის ყელსა და პროსტატაზე ჩატარებული ოპერაციები.  

ტემპერატურის მომატება და წონის კლება შარდ-სასქესო ორგანოების დაავადებების დროს

სხეულის  ტემპერატურის  მომატება დამახასიათებელია საშარდე ორგანოების ანთებადი  და სიმსივნური დაავადებებისთვის.  მაღალი ტემპერატურით (38-40c) მიმდინარეობს  მწვავე პიელონეფრიტი,  პარანეფრიტი, მწვავე  პროსტატიტი  და   ორქოეპიდიდიმიტი.  საშარდე გზების  ობსტრუქცია, შარდის  ბუშტ-შარდსაწვეთის რეფლუქსი,  ინფიცირებული შარდის  პირობებში  იწვევს  უეცარ  შემცივნებას  და ტემპერატურის  მატებას.  სუბფებრილური  ტემპერატურა თან  ახლავს  ქრონიკულ პიელონეფრიტს,  საშარდე  გზების ტუბერკულოზს,  ქრ. ორქოეპიდიდიმიტს,   თირკმლის სიმსივნეს,  თუმცა  ამ  შემთხვევევბშიც  შესაძლებელია ტემპერატურის მატება  მაღალ  ციფრებამდე.

ტკივილი

უროლოგიური დაავადებების ერთ-ერთი ხშირი და წამყვანი  სიმპტომია  ტკივილი. ტკივილი შესაძლებელია  იყოს  სხვადასხვა ხასიათის  და  ინტენსივობის და  მისი ძირითადი მიზეზია საშარდე გზების  ობსტრუქცია  გამოწვეული  ანთებითი, სიმსივნური,  შარდკენჭოვანი  დაავადებებით და საშარდე  ორგანოების  ტრავმული დაზიანებით. 

ტკივილი  ლუმბალურ  არეში ირადიაციით საზარდულში დამახასიათებელია თირკმლის  პათოლოგიებისთვის;  
ბოქვენზედა  მიდამოში - შარდის ბუშტის;  
შორისის  არეში - პროსტატისა  და  სათესლე  ბუშტუკების შემთხვევაში; 
სათესლე  პარკში  ტკივილს  განაპირობებს  სათესლე ჯირკვლებისა  და მისი დანამატების პათოლოგია.

პროტეინურია

პროტეინურია – შარდში ცილის არსებობაა.  ცილის  შემცველობა შარდში  ნორმაში  არ უნდა  აღემატებოდეს 0,033 გ/ლ. პროტეინურია შესაძლებელია იყოს ჭეშმარიტი (თირკმლისმიერი)  და ცრუ (არათირკმლისმიერი).

ჰემატურია

ჰემატურია - ნორმაში  შარდში  სისხლის  შემცველობა  მიკროსკოპულად არ  უნდა აღემატებოდეს  სამ  ერითროციტს მხედველობის  არეში.   ჰემატურია ეწოდება შარდში სისხლის ფორმიანი  ელემენტების  მეტი  რაოდენობით არსებობას. განასხვავებენ მიკრო და მაკრო ჰემატურიას.

შარდის თვისებრივი ცვლილებები

ჰიპოსტენურია – შარდის  ხვედრითი  წონის  დაქვეითება (1002-1010).  ვითარდება თირკმელების  უკმარისობის  დროს  გლომერულური  ფილტრაციის  დარღვევის შედეგად.

იზოსტენურია – მდგომარეობა,  როდესაც  დროის  სხვადასხვა  შუალედში  პაციენტი გამოყოფს  ერთნაირ  დაბალი  ხვედრითი  წონის  შარდს  და  აღინიშნება  თირკმელების უკმარისობის  პროგრესირებისას.

ჰიპერსტენურია – შარდის  ხვედრითი  წონის  მომატება,  კავშირში  არ  არის თირკმელების  პათოლოგიასთან  და  მისი მიზეზია  შაქრიანი  დიაბეტი ჰიპერპარათირეოზი,  მძიმე  მეტალებით  მოწამვლა.

შარდის რაოდენობრივი ცვლილებები; ანურიისა და პოლიურიის გამომწვევი მიზეზები (პრერენული; ინტრარენული; პოსტრენული)

ჯანმრთელი ადამიანი დღეღამის  განმავლობაში საშუალოდ 1500მლ შარდს გამოყოფს. დღეღამის  განმავლობაში გამოყოფილი შარდის რაოდენობა (დიურეზი) დამოკიდებულია მიღებული სითხის რაოდენობასა და საკვებზე. ნორმაში შარდი არის გამჭირვალე მოთეთრო-მოყვითალო ფერის,  რომლის ხვედრითი წონა მერყეობს 1005დან 1025მდე.


 შარდის  რაოდენობრივ ცვლილებებს  მიეკუთვნება: 

ანურია – როდესაც   არ  ხდება  თირკმელების  მიერ შარდის  ექსკრეცია  ან  თირკმელების  მიერ  გამომუშავებული  შარდის  გადასვლა  შარდის  ბუშტში.   ანურიის   დროს   შარდის  დღეღამის  საერთო რაოდენობა(დიურეზი)  არ  აღემატება  100  მლ-ს.

ოლიგურია – დიურეზის  შემცირება  500 მლ-მდე.

პოლიურია – დიურეზის  პათოლოგიური  მატება, როდესაც  მისი  რაოდენობა  აღემატება 2000 მლ-ს.

მოშარდვის აქტის დარღვევა (დიზურია)

 მოშარდვის  აქტის  დარღვევა (დიზურია)  ერთერთ  ყველაზე ხშირ  უროლოგიურ სიმპტომს  წარმოადგენს. ნორმაში ზრდასრული ადამიანი დღეღამეში 4-5ჯერ შარდავს, შარდის მოცულობა ყოველ მოშარდვაზე შეადგენს დაახლოებით 200-250მლ-ს.

მოშარდვის აქტის  დარღვევის  სახეებს  მიეკუთვნება: 
1. პოლაკიურია;
2. სტრანგურია;
3. ნიქტურია;  
4. შარდის შეუკავებლობა (იმპერატიული,  სტრესული, პარადოქსული, ენურეზი); 
5. შარდის  შეკავება (მწვავე, ქრონიკული, პარადოქსული იშურია).

წინამდებარე ჯირკვალი და სათესლე ბუშტუკები; სათესლე ჯირკვალი, სათესლე ჯირკვლის დანამატი (ეპიდიდიმისი), ასო (მდებარეობა; აგებულება; ფუნქცია; სისხლმომარაგება)