ცენტრალური ნერვული სისტემის ინფექციები; მენინგიტი (Meningitis) , ენცეფალიტი (Encephalitis)

ცენტრალური ნერვული სისტემის ინფექციური დაავადებები წარმოადგენენ სხვადასხვა ინფექციური აგენტით გამოწვეულ დაავადებათა უზარმაზარ ჯგუფს. ამ აგენტებს მიეკუთვნება ბაქტერიები, რიკეტსიები, სოკოვანი გამომწვევები, პროტოზოები, ვირუსები და ნელი მოქმედების ვირუსები. ინფექციის ადრეული გამოცნობა და მისი მიზეზის იდენტიფიკაცია ადექვატური მკურნალობის აუცილებელი პირობაა.

ცენტრალური ნერვული სისტემის ინფექციის ძირითად სინდრომებს წარმოადგენს – მენინგიტი, როდესაც ანთებით პროცესში მონაწილეობს გარსები და ენცეფალიტი, როდესაც ანთებითი პროცესი მოიცავს ტვინის ნივთიერებას. ეს ორი სინდრომი შეიძლება ერთდროულადაც განვითარდეს.


მენინგიტის ყველაზე ხშირ გამომწვევ მიზეზს მწვავე ბაქტერიული ინფექცია წარმოადგენს, რომლებიც თავ-ზურგტვინის სითხეში დამახასიათებელ უჯრედულ პასუხს განაპირობებს, რაც ჩირქოვანი მენინგიტის განვითარებას იწვევს.
მწვავე ბაქტერიული მენინგიტის დროს შეიძლება ადგილი ჰქონდეს თავის ტვინის შეშუპების და ინტრაკრანიული ჰიპერტენზიის განვითარებას, რაც იწვევს ცნობიერების სხვადასხვა ხარისხით დარღვევებს, ღებინებას, გულყრებს. ამგვარი კლასიკური ნიშნები ვლინდება ბაქტერიული მენინგიტის მქონე პაციენტთა 90%-ში, მაგრამ ზოგჯერ განსაკუთრებით ახალშობილებში, ჩვილებში, იმუნოკომპრომენტირებულ პირებში და ხანდაზმულებში, ნიშნები უფრო კომპლექსურად არის წარმოდგენილი.
მწვავე მენინგიტი ეს არის დაავადება, რომელიც უხშირესად საჭიროებს გადაუდებელ ღონისძიებებს. მისი ადექვატური მენეჯმენტის აუცილებელ პირობას კი წარმოადგენს დაავადების დროული ამოცნობა და ადექვატური ანტიბიოტიკოთერაპიის სწრაფი დაწყება
მწვავე მენინგიტი ეს არის დაავადება, რომელიც უხშირესად საჭიროებს გადაუდებელ ღონისძიებებს. მისი ადექვატური მენეჯმენტის აუცილებელ პირობას კი წარმოადგენს დაავადების დროული ამოცნობა და ადექვატური ანტიბიოტიკოთერაპიის სწრაფი დაწყება
ახალშობილებში აპათია, აგზნებადობა, ლეთარგია, მადის დაკარგვა შეიძლება მენინგიტის ერთადერთი გამოვლინება იყოს, ხოლო იმუნოკომპრემენტირებულ პირებში და მოხუცებში მენინგიტი შეიძლება მხოლოდ ცხელებით და ცნობიერების სხვადასხვა ხარისხის დარღვევით გამოვლინდეს, მენინგეური ირიტაციის ყოველგვარი გამოვლინების გარეშე. ამიტომაც ამგვარი კლინიკური გამოვლინებები შეიძლება გამოცდილი ექიმის მიერაც კი განხილული იყოს, როგორც სხვა რაიმე ტიპის ინფექცია.

პაციენტის შეფასება საწყის ეტაპზე:

• ნებისმიერი გენეზის მენინგეალურ ანთებას ახასიათებს შემდეგი ნიშნები:
• თავის ტკივილი, ხშირად ძალიან ძლიერი, რომელსაც პაციენტი აღწერს როგორც აუტანელს;
• ფოტოფობია;
• ზურგის კუნთების სპაზმი, რომლის აღმოჩენაც ხდება კისრის რიგიდობით და დადებითი კერნიგის ნიშანი;
• ცხელება

მენინგიტზე ეჭვის შემთხვევაში, აუცილებელია პაციენტის მდგომარეობის დეტალური შეფასება და დაავადების პროგრესირების განსაზღვრა. ხშირად დაავადება ნელა პროგრესირებს და საწყისი, ზოგადინფექციური სიმპტომები 24სთ-ზე უფრო მეტი დროის განმავლობაში შეიძლება უცვლელი იყოს და სპეციფიური გამოვლინები არ აღინიშნებოდეს. შემთხვევათა 25%-ში კი დაავადება სწრაფად პროგრესირებს და ძალიან მძიმედ მიმდინარეობს. ყველა იმ შემთხვევაში, როდესაც პაციენტი იმყოფება სტუპოროზულ ან კომატოზურ მდგომარეობაში (განსაკუთრებით ახალშობილი და მენინგოკოკური ინფექციისათვის ტიპური გამონაყარის მქონე პაციენტი), გადაუდებელ ამოცანას წარმოადგენს ფოკალური ნევროლოგიური სიმპტომების და მხედველობის ნერვის დვრილის შეშუპების არსებობის სწრაფი შეფასება. ამ უკანასკნელის არარსებობის შემთხვევაში, აუცილებელია ლუმბალური პუნქციის წარმოება და სისხლის კულტურების შესწავლა. შემდეგ ეტაპს წარმოადგენს სავარაუდო გამომწვევის საწინააღმდეგოდ ემპირიული მკურნალობის დაწყება, ლუმბალური პუნქციის პასუხის მიღებამდეც კი. უნდა გვახსოვდეს, რომ მხედველობის ნერვის დვრილის შეშუპება ყველაზე ხშირად წარმოადგენს მოცულობითი პროცესის მაჩვენებელს ქალას ღრუში.

მწვავე ჩირქოვანი მენინგიტი

განსაზღვრება: მწვავე ჩირქოვანი მენინგიტი წარმოადგენს ანთებით რეაქციას, რომელიც გამოწვეულია თავის და ზურგის ტვინის გარსებში არსებული ბაქტერიული ინფექციით. არსებობს მთელი რიგი მიკროორგანიზმები, რომლებიც იწვევენ სხვადასხვა სახის მენინგიტს.

მწვავე ჩირქოვანი მენინგიტი წარმოადგენს ანთებით რეაქციას, რომელიც გამოწვეულია თავის და ზურგის ტვინის გარსებში არსებული ბაქტერიული ინფექციით.

ეპიდემიოლოგია: მწვავე ჩირქოვანი მენინგიტის გავრცელების სიხშირე შეადგენს 5 შემთხვევა ყოველ 100,000-ზე. იგი ერთნაირად გვხვდება ორივე სქესის პირებში. შემთხვევათა პიკი აღინიშნება ზამთრის თვეებში. მაღალი რისკის ჯგუფს შეადგენენ ბავშვები 6 თვიდან 1 წლამდე, ხოლო 15 წლამდე ასაკის ბავშვები კი შეადგენენ შემთხვევათა 75%-ს. არსებობს მთელი რიგი მდგომარეობებისა, რომლებიც ხელს უწყობენ მენინგიტის განვითარებას, მაგ: ფილტვების ანთება, შუა ყურის, სინუსების, ქალას ძვლების, ცხვირ-ხახის, დვრილისებრი მორჩის ინფექციები, ასევე თავის ტვინის ტრავმები, სპინალური ან ნეიროქირურგიული ანესთეზია, მენინგოკოკური მენინგიტის მქონე პაციენტთან კონტაქტი; ისეთი მდგომარეობები, რომლებიც იწვევს ორგანიზმის დასუსტებას, მაგ; ალკოჰოლიზმი, ანემია, ლეიკემია, შიდსი, ქრონიკული იმუნოსუპრესორული თერაპია.

ეპიდემიოლოგია: მწვავე ჩირქოვანი მენინგიტის გავრცელების სიხშირე შეადგენს 5 შემთხვევა ყოველ 100,000-ზე. იგი ერთნაირად გხვდება ორივე სქესის პირებში. შემთხვევათა პიკი აღინიშნება ზამთრის თვეებში. მაღალი რისკის ჯგუფს შეადგენენ ბავშვები 6 თვიდან 1 წლამდე, ხოლო 15 წლამდე ასაკის ბავშვები კი შეადგენენ შემთხვევათა 75%-ს.

ეტიოპათოგენეზი: ეტიოლოგიური ფაქტორები მოყვანილია 1 ცხრილში. ყველაზე ხშირი გამომწვევებია: Neisseria meningitidis, Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae.

ბაქტერია აღწევს სუბარაქნოიდულ სივრცეს შემდეგი გზებით:

• სისხლის ნაკადის საშუალებით
• კონტაქტური გზით, მეზობელი უბნიდან (მაგ, ყური, სინუსები, თავის ქალა) გავრცელებით
• პირდაპირი შეჭრით (ტრავმის დროს)
• იშვიათად ნეიროქირურგიული პროცედურების ან ლუმბალური პუნქციის დროს.

ჰემატოენცეფალური ბარიერის გადალახვის შემდეგ, მიკროორგანიზმი ხვდება თავზურგ-ტვინის სითხეში. ამ სტადიის შემდეგ აღინიშნება ტიპიური ანთებითი რეაქცია ლიქვორში პოლიმორფულნუკლეარული უჯრედების დიდი რაოდენობით გადასვლით, რომელიც ამის შედეგად ხდება მღვრიე ან რძისმაგვარი შესახედაობის. ანთებითი რეაქცია განსაკუთრებით ინტენსიურად არის გამოხატული ბაზალურ ცისტერნებში და თავის ტვინის კონვექსიტალურ ზედაპირზე. რბილი და ქსელისებრი გარსებში ვითარდება შეგუბება, შემღვრევა და ექსუდატი თანდათანობით ხდება ფიბრინოზულ-ჩირქოვანი. ანთება აღწევს ქერქის I და II შრეში და მოიცავს ქერქის ვენებს. შედეგად ვითარდება ქერქული თრომბოფლებიტი თანხლებული თრომბოზით და ინფარქტით. მწვავე ანთებით რეაქციას მოსდევს გარსების გასქელება, ფიბროზი და ტვინის ნივთიერებასა და გარსებს შორის ადჰეზიის ჩამოყალიბება. ყოველივე აღნიშნული იწვევს ლიქვორის ცირკულაციის მოშლას და თავის ტვინის ბაზალურ ზედაპირზე კრანიული ნერვების გარშემო ნაწიბურის ჩამოყალიბებას.

ეტიოპათოგენეზი: პათოგენეზი მოიცავს შემდეგ ეტაპებს:

1. სუბარაქნოიდულ სივრცეში შეღწევა

2. ლიქვორში შეღწევა

3. ანთებითი რეაქცია

4. ჩირქოვან-ფიბრინოზული ექსუდატის გაჩენა

5. გარსების დაზიანება (გასქელება, ფიბროზი, ადჰეზია)

6. ლიქვოროცირკულაციის მოშლა

7. ნაწიბურის ფორმირება

სიმპტომატოლოგია: 

1. კისრის კუნთების რიგიდობა და მტკივნეულობა

2. კერნიგის ნიშანი

3. ბრუძინსკის ნიშანი

4. მაღალი ტემპერატურა

5. ზოგადი ჰიპერესთეზია

6. ზოგჯერ ცნობიერების დარღვევები, კრანიული ნერვების დაზიანება, ოპისტოტონუსი, გულყრები

მენინგიტის კარდინალური ნიშანია კისრის კუნთების რიგიდობა და მტკივნეულობა, კერნიგის ნიშანი, ბრუძინსკის ნიშანი, მაღალი ტემპერატურა და ზოგადი ჰიპერესთეზია. კერნიგის ნიშანი მდგომარეობს შემდეგში: ძნელდება პაციენტის ფეხის გაშლა მუხლის სახსარში, როდესაც იგი მოხრილია მუხლის და მენჯ-ბარძაყის სახსრებში. ფეხის გაშლას ხელს უშლის ტკივილი წელის და ბარძაყის უკანა ნაწილებში. ბრუძინსკის ნიშანი გულისხმობს თავის პასიური მოხრისას ორივე ფეხის მოხრას მუხლის და მენჯ-ბარძაყის სახსრებში. ჩირქოვანი მენინგიტის დროს შესაძლოა განვითარდეს სტუპორი ან კომა, კრანიული ნერვების დაზიანება, ოპისტოტონუსი, გულყრები (განსაკუთრებით ხშირად 18 თვემდე ასაკის ბავშვებში). მხედველობის ნერვის დვრილის შეშუპება იშვიათია და იგი მიუთითებს ტვინის აბსცესის, სუბდურული ემპიემის, ან ვენოზური სინუსების თრომბოზის არსებობაზე.

დიფერენციული დიაგნოზი: მენინგიტის დიფერენციული დიაგნოზის ემყარება მისი სხვადასხვა ფორმის დიფერენცირებას, ანუ ბაქტერიული, ვირუსული, ტუბერკულოზური ან სოკოვანი ეტიოლოგიის მენინგიტების ძირითადი განმასხვავებელი მაჩვენებლების ანალიზს. მათი დიფერენცირება ხდება ლიქვორის მაჩვენებლების მიხედვით. იგი ემყარება ლუმბალური პუნქციის შედეგად მიღებული ლიქვორის ანალიზის საფუძველზე, სხვადასხვა ეტიოლოგიის მენინგიტების დიფერენცირებას.

მიმდინარეობა: დაავადება შესაძლოა გამოვლინდეს ელვისებური მიმდინარეობით, როდესაც პაციენტის მდგომარეობა აღწევს მაქსიმალურ სიმძიმეს პირველი 24 საათის განმავლობაში. უფრო ხშირია შედარებით ნელი მიმდინარეობა სიმპტომების პროგრესირებით რამდენიმე დღის ან კვირის განმავლობაში. საერთოდ, სწრაფი პროგრესირებით მიმდინარე ფორმები პროგნოზის თვალსზრისით, ნაკლებად კეთილსაიმედოა. ადექვატური მკურნალობის დაწყებისთანავე, ტემპერატურის მაჩვენებლები მცირდება და 72 საათში ლიქვორში პოლინუკლეარულ უჯრედებს ჩაენაცვლება მონონუკლეარული უჯრედები. მწვავე ჩირქოვანი მენინგიტის დროს სიყრუე წარმოადგენს ყველაზე ხშირ რეზიდუალურ დეფიციტს.

ადექვატური ანტიბიოტიკოთერაპიის დაწყებიდან 7 დღის შემდეგ განვითარებული ცხელების ყველაზე ხშირი მიზეზებია:

1. ანტიბიოტიკების ინტრავენური გამოყენებით გამოწვეული ფლებიტი

2. ინტერკურენტული, კლინიკაში შეძენილი ინფექცია ან სპეციფიური ლოკალიზაციის მქონე ინფექციის პერსისიტირება (მაგ; შუა ყურის ოტიტი)

3. მიმდინარე ცერებრული აბსცესი

4. წამლისმიერი ცხელება

5. სუბდურული გამონადენი

6. სუბდურული ემპიემა

7. ვენტრიკულიტი

გართულებები:

1. ანტიდიურეზული ჰორმონის არაადექვატური სეკრეცია. იგი აღინიშნება ბაქტერიული მენინგიტის 80%-ში. მას ახასიათებს სისხლის შრატში Na+ დონის დაქვეითება, შარდში მისი კონცენტრაციის მომატება, შარდის ოსმოლარობის მომატება.

2. სუბდურული გამონადენი. იგი აღინიშნება ახალშობილთა და ბავშვთა 32%-ში. მის არსებობაზე ეჭვის მიტანა ხდება, როდესაც ადგილი აქვს განმეორებით ღებინებას, ცხელებას, ყიფლიბანდის პულსაციას, თავის ქალას ზომაში მომატებას, ან გულყრებს. დიაგნოსტირება ხდება CT კვლევით, ასევე გამონადენის ანალიზით. თუ ცილის შემცველობა ნაკლებია 100 მგ%-ზე, მაშინ სითხე სუბდურული გამონადენი არ არის.

3. აბსცესი. ფოკალური ნევროლოგიური ნიშნების პროგრესირება ან ინტრაკრანიული წნევის მომატება შეიძლება მიუთითებდეს ტვინის აბსცესის არსებობაზე.

4. სისხლძარღვშიდა შედედების სინდრომი. იგი ხშირია მენინგოკოკური ან გრამ-ნეგატიური მენინგიტების დროს და ახასიათებს პურპურა, პეტექია და ჰიპოტენზია. დიაგნოზი ისმება დაბალი ფიბრინოგენის, გახანგრძლივებული პროთრომბინის დროის და თრომბოციტების რაოდენობის შემცირების საფუძველზე.

5. ჰიდროცეფალია. გარსებსა და ტვინის ნივთიერებას შორის შეხორცებების გაჩენა იწვევს ლიქვორის ცირკულაციის ბლოკირებას და შედეგად ჰიდროცეფალიის ან სუბარაქნოიდული კისტის ჩამოყალიბებას. მისი დიაგნოსტირება ხდება ლიქვორში გლუკოზის დაბალი შემცველობის და ბავშვებსა და ახალშობილებში თავის ქალას ზომაში მომატების საფუძველზე. ჰიდროცეფალია ქრება ინფექციის ადექვატური მკურნალობის შემთხვევაში.

6. სუბდურული ემპიემა. სუბდურულ სივრცეში ანთებითი პროცესის და ინფექციის გავრცელების შემთხვევაში იწვევს სუბდურული ემპიემის ჩამოყალიბებას. იგი იშვიათი გართულებაა და მისი დიაგნოსტირება ხდება CT ან MRI კვლევით.

7. ვენტრიკულიტი. ვენტრიკულიტის არსებობაზე ეჭვის მიტანა ხდება ბავშვებში, როდესაც ისინი არ ემორჩილებიან ადექვატურ ანტიბიოტიკოთერაპიას. იგი განსაკუთრებით ხშირია გრამ-ნეგატიური მენინგიტის მქონე ახალშობილებში. დიაგნოსტირება ხდება პარკუჭების პუნქციის გზით. მკურნალობა გულისხმობს ანტიბიოტიკების ინტრავენტრიკულურ მიღებას.

დიაგნოსტიკა:

1. ლუმბალური პუნქცია, ლიქვორის ანალიზი

2. სისხლის კულტურის გამოკვლევა

3. რენტგენოგრაფია

4. ლიქვორში ფერმენტების ანალიზი

5. MRI ან CT

ლუმბალური პუნქცია. ლუმბალური პუნქცია წარმოადგენს მენინგიტის დიაგნოსტირების აუცილებელ დიაგნოსტიკურ მეთოდს. თავზურ-ტვინის სითხის ცვლილებები მენინგიტის სხვადასხვა ფორმის დროს მოწოდებულია ცხრილში. პრობლემატურია, როდესაც ლიქვორის ანალიზით დასტურდება ბაქტერიული ეტიოლოგია, მაგრამ გრამის წესით შეღებვისას, მიკროორგანიზმის აღმოჩენა ვერ ხერხდება. მისი ძირითადი მიზეზია პაციენტის მიერ სპონტანურად ჩატარებული არაადექვატური ანტიბიოტიკოთერაპია. ძალზე მნიშვნელოვანია ბაქტერიული ანტიგენის გამოვლენა იმუნოელექტროფორეზით, ლატექს აგლუტინაციით ან ენზიმ-დაკავშირებული იმუნოსორბენტის შეფასების მეთოდების გამოყენებით (ELISA). პოლიმერაზას ჯაჭვური რეაქცია (PCR) მნიშვნელოვანია ბაქტერიული დნმ-ის აღმოსაჩენად.

ლუმბალური პუნქციის წარმოებისას მთავარია პაციენტის სწორი პოზა შევურჩიოთ. კერძოდ, პაციენტის თავი და პუნქციის წარმოების ადგილი ერთ სიბრტყეში უნდა იმყოფებოდეს. ასევე ერთ ხაზზე უნდა იყოს მხრები, რათა თავიდან იქნას აცილებული მალების ერთმანეთის მიმართ შეტრიალება. პაციენტს მაქსიმალურად უნდა მოვუხაროთ კისერი და ფეხები და შევეცადოთ რაც შეიძლება ერთმანეთს მივუახლოვოთ პაციენტის შუბლი და მუხლები. პუნქციის ჩატარების ადგილის განსაზღვრის ორიენტირს წარმოადგენს წარმოსახვითი ხაზი, რომელიც აერთებს თეძოს ძვლების ქედებს. ეს ხაზი ჩვეულებრივ გაივლის წელის მეოთხე მალის დონეზე. პუნქცია უნდა ჩატარდეს ამ წერტილიდან ერთი სეგმენტით მაღლა ან დაბლა. საპუნქციო არის სადეზინფექციო ხსნარით დამუშავების და ადგილობრივი ანესთეზიის წარმოების შემდეგ 8-10 სმ სიგრძის სპეციალური მანდრენიანი ნემსით ხდება პუნქციის წარმოება. ნემსი შეგვყავს მკაცრად შუა ხაზზე, თავის მიმართ 300 კუთხით. ნემსი გაივლის იოგოვან აპარატს და მოხვდება სუბარაქნოიდულ სივრცეში. მანდრენის ამოღების შემდეგ ნემსიდან წვეთ-წვეთად გამოვა თავზურგტვინის სითხე.

2. სისხლის კულტურის გამოკვლევა. იგი დადებითია შემთხვევათა 50%-ში.

3. რენტგენოგრაფია. იგი გამოიყენება გულმკერდის, თავის ქალას, დვრილისებრი მორჩის და პარანაზალური მიდამოების გამოკვლევისათვის. უნდა მოხდეს მოტეხილობის, სინუსიტის, მასტოიდიტის გამორიცხვა, რადგან ისინი შეიძლება წარმოადგენდნენ ინფექციის წყაროს.

4. ლიქვორში ფერმენტების ანალიზი. მომატებული ლაქტატ აციდ-დეჰიდროგენაზას იზოფერმენტი 4 და 5, და მომატებული გლუტამინ-ოქსოაცეტ-ტრანსამინაზა აღინიშნება ბაქტერიული მენინიგიტის დროს. C რეაქტიულ ცილას ლიქვორში ნახულობენ მწვავე ბაქტერიული და ტუბერკულოზური მენინგიტის დროს, მაგრამ იგი ყოველთვის ნეგატიურია ვირუსული (ასეპტიური) მენინგიტის შემთხვევაში.

5. MRI ან CT გამოკვლევა. შეიძლება აღმოჩნდეს სუბდურული ემპიემა, თავის ტვინის აბსცესი ან ინფარქტი. MRI კვლევით, CT რეჟიმში, თავის ტვინის ღეროში, როდესაც იგი ჩართულია პათოლოგიურ პროცესში, აღინიშნება მაღალი ინტენსივობის უბნები.

მკურნალობა. მკურნალობის ძირითადი პრინციპი ემყარება ანტიბიოტიკების შერჩევას ლიქვორის ანალიზის, გრამის მეთოდით შეღებვის შედეგად მიღებული მონაცემების და ანტიბიოტიკების მიმართ მგრძნობელობის გამოკვლევის საფუძველზე. მკურნალობის ეფექტურობის დასადგენად შესაძლებელია განმეორებითი ლუმბალური პუნქციის ჩატარება. ადევქტური ანტიბიოტიკოთერაპიის დაწყებიდან 24 საათის შემდეგ, ლიქვორი უნდა გახდეს სტერილური, ხოლო ციტოზის და ნეიტროფილების წილის შემცირება ხდება 3 დღე-ღამის განმავლობაში

კორტიკოსტეროიდების გამოყენების შესახებ. დადგინდა, რომ ბავშვებში, H.influenaza-თი გამოწვეული მენინგიტების დროს, ისინი ამცირებენ სმენის დაქვეითებას და სხვა ნევროლოგიურ სიმპტომატიკას. ამიტომ, 2 თვეზე უფრო პატარა ასაკის ბავშვებში, რეკომენდირებულია ინტრავენურად დექსამეტაზონის დანიშვნა, დოზით 0,15 მგ/კგ-ზე ყოველ 6 საათში ანტიბაქტერიული მკურნალობის დაწყებიდან პირველი 4 დღის განმავლობაში. დექსამეტაზონი აგრეთვე შეიძლება გამოყენებულ იქნას იმ მოზრდილებში, რომელთაც აღენიშნებათ ინტრაკრანიული ჰიპერტენზია და ლიქვორში დადებითი პასუხი გრამის წესით ნაცხის შეღებვის დროს.

პროგნოზი: პაციენტთა 10-20%-ში გამოსავალი ლეტალურია. მათ ძირითად ნაწილს შეადგენენ ახალშობილები. ცუდი პროგნოზის მაჩვენებლებია:

1. ახალშობილობის პერიოდი და ხანშიშესული ასაკი

2. დაგვიანებული და არაადექვატური ანტიბიოტიკოთერაპია

3. თანმხლები სისტემური დაავადება

4. გამოხატული ლეიკოციტოზის არარსებობა

5. ცხელების მაღალი მაჩვენებლები

6. არტერიული ჰიპოტენზია ( მოზრდილებში სისტოლური წნევა ნაკლები 100 მმ.ვწ.სვ. ხოლო ბავშვებში ნაკლები 70 მმ.ვწ.სვ.

7. გულყრები

8. კომა

9. თრომბოციტოპენია