ქრომოსომათა იდენტიფიკაცია შეღებვის სხვადასხვა მეთოდით; G-ბენდიება (გიმზით შეღებვის მეთოდი); Q-ბენდირება; R-ბენდირება; C-შეღებვა; მაღალხარისხიანი ბენდირება; In Situ ჰიბრიდიზაცია (FISH)

ქრომოსომათა იდენტიფიკაცია

ადამიანის გენომში არსებული 24 ტიპის ქრომოსომის იდენტიფიკაციისთვის იყენებენ შეღებვის სხვადასხვა მეთოდს. აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ იშვიათად,  ზოგიერთ ქრომოსომას შეიძლება ჰქონდეს არაღებვადი ადგილები, რომლებიც ფრაგილური საიტების  სახელითაა ცნობილი.

განვიხილოთ შეღებვის რამდენიმე მეთოდი:

1. გიმზით შეღებვის მეთოდი (G-ბენდიება)

ქრომოსომასთან ასოცირებული ცილების დაშლის მიზნით, თავდაპირველად, ქრომოსომები მუშავდება ტრიფსინით, შემდეგ კი  იფარება გიმზის საღებავებით. შედეგად, თითოეული ქრომოსომული წყვილი ღია და მუქ ზოლებად იღებება, რომლებსაც G-ბენდებს უწოდებენ. აღსანიშნავია, რომ გიმზით შეღებვის მეთოდი (G-ბენდიება) ყველაზე ხშირად გამოიყენება.  მისი საშუალებით შესაძლებელია ინდივიდუალური ქრომოსომების ამოცნობა და ასევე  სხვადასხვა ანომალიების დადგენა.

2. Q-შეღებვის მეთოდი (Q-ბენდირება)

Q-შეღებვის მეთოდის დროს საჭიროა ფლუორესცენტული მიკროსკოპი. ქრომოსომები იღებება ქუანაკრინის  საღებავით, რის შედეგადაც მივიღებთ ღია და მუქ ზოლებს. მათ Q-ბენდებს უწოდებენ.  აუცილებლად უნდა აღინიშნოს ის ფაქტი, რომ Q-შეღებვის მეთოდით შეღებილი ქრომოსომების ღია ზოლები ზუსტად შეესაბამება გიმზის მეთოდით შეღებილი ქრომოსომის მუქ ზოლებს.

3. R-შეღებვის მეთოდი. (R-ბენდირება)

იმ შემთხვევაში, თუ G და Q - მეთოდების გამოყენებისას შეღებილი უბნები არ არის მკაფიო, მათი ანალიზი ძალიან რთული ხდება. ასეთ დროს მიმართავენ R-ბენდირებას.  R-მეთოდის დროს,  შეღებვამდე ქრომოსომებს სპეციალურად ამუშავებენ, რის შედეგადაც მიიღება ისეთი ღია და მუქი ზოლები, რომლებიც იქნება G და Q შეღებვის შედეგად მიღებული სურათის შებრუნებული ვარიანტი.

4.  C-შეღებვის მეთოდი.

C-შეღებვის დროს სპეციფიკურად იღებება ქრომოსომის ცენტრომერის უბანი და ასევე ის უბნები, სადაც კონსტიტუციური ჰეტეროქრომატინია. C-მეთოდი ციტოლოგიური კვლევის სპეციალური მეთოდია და  გამოიყენება მხოლოდ განსაკუთრებულ შემთხვევებში.

5. მაღალხარისხიანი ბენდირება.

მაღალხარისხიანი ბენდირებისას მიტოზის ადრეულ სტადიაზე, კერძოდ – პროფაზაში ან პრომეტაფაზაში, როდესაც ქრომოსომები ჯერ კიდევ ნაკლებკონდენსირებულნი არიან, ხდება მათი შეღებვა G ან  R- ბენდირების მეთოდით. მაღალხარისხიანი ბენდირების მეთოდი მაღალი დიაგნოსტიკური სიზუსტით ხასიათდება. ის გამოიყენება ისეთ შემთხვევებში, როდესაც სავარაუდოა ქრომოსომის ძნელად გამოსავლენი სტრუქტურული ანომალია. ბენდირების ამ მეთოდს პრომეტაფაზურ ბენდირებასაც უწოდებენ ხოლმე.

ფულორესცენტული In Situ ჰიბრიდიზაცია (FISH)

FISH–ის მეთოდის გამოყენების დროს, დნმ–ის ფრაგმენტების იდენტიფიკაციის მიზნით, ფულორესცენტული საღებავებით მონიშნავენ  ქრომოსომებს. ეს კარგი ვიზუალიზციის საშუალებას იძლევა. 

FISH–ის მეთოდის საშუალებით შესაძლებელია განისაზღვროს  ამა თუ იმ გენის არ-სებობა, არარსებობა ან სულაც ადგილმდებარეობა.  ასევე  შესაძლებელია სხვადასხვა მიზეზით გამოწვეული ქრომოსომათა აბერაციების დიაგნოსტირება და სხვ.